Biểu đồ nhân quả là gì và tại sao lại đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá sâu hơn về Biểu đồ nhân quả và các xây dựng biểu đồ chất lượng và hiệu quả, giúp cải thiện hiệu suất và chất lượng trong công việc của bạn và doanh nghiệp.
Khái niệm biểu đồ nhân quả
Biểu đồ nhân quả, còn được gọi là biểu đồ xương cá – Cause and Effect Diagram, là một công cụ tổ chức dùng để xác định nguyên nhân cơ bản của một vấn đề hoặc để thể hiện mối quan hệ giữa chúng. Các nguyên nhân thường được phân thành sáu nhóm chính bao gồm máy móc, vật liệu, nhân lực, thiên nhiên, đo lường và phương pháp.
Sơ đồ nhân quả được phát triển bởi Kaoru Ishikawa, một nhà khoa học người Nhật Bản, khi ông làm việc tại Kawasaki Heavy Industries. Sơ đồ này có một thiết kế đơn giản và hình dáng tương tự với một con xương cá. Thế nên, biểu đồ này còn được gọi với tên khác là biểu đồ Ishikawa, một trong 7 công cụ trong quản lý chất lượng hiệu quả.
Lợi ích của việc sử dụng biểu đồ nhân quả
Sơ đồ nhân quả đóng vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp xác định nguyên nhân cốt lõi của một vấn đề. Sơ đồ nhân quả đem lại nhiều lợi ích cho quá trình này. Khi doanh nghiệp hiểu rõ hơn về nguyên nhân của một vấn đề, họ có thể thực hiện biện pháp khắc phục và phòng ngừa một cách hiệu quả hơn.
Cụ thể, lợi ích của biểu đồ nhân quả bao gồm:
- Giúp xác định nguyên nhân cốt lõi của vấn đề.
- Nâng cao kiến thức về vấn đề.
- Khuyến khích sự tham gia trong hoạt động nhóm.
- Là công cụ hữu ích để thúc đẩy sự sáng tạo.
- Xác định các khu vực cụ thể để thu thập dữ liệu một cách hiệu quả.
Tìm hiểu: Check Sheets là gì? Phân loại và cách sử dụng Check Sheets
Khi nào nên sử dụng biểu đồ xương cá?
Thường thì biểu đồ xương cá được sử dụng ở giai đoạn đầu của quá trình cải tiến quy trình công việc. Các vấn đề được ghi chép ở một đầu của biểu đồ và sau đó các liên kết được xác định xung quanh các vấn đề đó để tìm ra nguyên nhân gốc rễ và điền vào các nhánh của biểu đồ.
- Giúp tìm hiểu về những nguyên nhân gốc rễ gây ra vấn đề.
- Phân tích và xác định tất cả các nguyên nhân có thể góp phần tạo nên vấn đề.
- Đặc biệt hữu ích khi phải tích hợp suy nghĩ và đóng góp ý kiến từ các thành viên thuộc các phòng ban hoặc nhóm công việc khác nhau.
- Được sử dụng rộng rãi trong các dự án Six Sigma để cải thiện quy trình và tối ưu hóa tổ chức sản xuất.
Nội dung cơ bản của biểu đồ xương cá Ishikawa bạn cần nắm
Trong biểu đồ nhân quả, còn gọi là biểu đồ xương cá, các vấn đề thường được đặt ở phía bên phải của biểu đồ, được gọi là “đầu cá.” Trái lại, các nguyên nhân gây ra vấn đề thường được đặt ở các nhánh bên trái. Các nguyên nhân này được phân thành sáu nhóm chính:
- Nguyên nhân từ máy móc: Vấn đề xuất phát từ sự hỏng hóc hoặc bảo trì không đúng cách của máy móc. Thế nên máy móc dễ bị hư hỏng và cần được bảo trì phù hợp.
- Nguyên nhân từ nhân lực: Vấn đề có thể do nhân viên thiếu năng lực, làm việc vội vã và bỏ qua các bước quy trình, hoặc do thiếu tận tâm trong làm việc.
- Nguyên nhân từ vật liệu: Sự cố có thể xuất phát từ vật liệu không đạt chuẩn, không tuân theo thông số kỹ thuật, hoặc do việc đưa khối lượng vật liệu vào máy không chính xác.
- Nguyên nhân từ việc đo lường: Vấn đề có thể do các số liệu và tiêu chuẩn để đo lường và kiểm soát quy trình không chính xác, dẫn đến các vấn đề tiềm ẩn trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp.
- Nguyên nhân từ tự nhiên: Sự cố có thể xuất phát từ các tác động và yếu tố môi trường bên trong và ngoài doanh nghiệp. Điều này có thể bao gồm nhiệt độ cao, độ ẩm cao gây ăn mòn thiết bị, ô nhiễm môi trường, thời tiết không ổn định hoặc bố trí không thuận tiện bên trong doanh nghiệp.
- Nguyên nhân từ phương pháp: Phương pháp làm việc của doanh nghiệp không hiệu quả, có thể do thiếu đào tạo cho nhân viên, sự phụ thuộc quá mức vào máy móc, hoặc thiếu quan tâm đến việc cải thiện phương pháp làm việc.
Các bước xây dựng biểu đồ nhân quả
Để xây dựng nên một biểu đồ nhân quả (biểu đồ xương cá) một cách hiệu quả, bạn có thể tham khảo các bước sau đây:
- Bước 1: Xác định vấn đề hoặc tác động không mong muốn.
- Bước 2: Tiếp theo, tạo một sơ đồ nhân quả bằng cách vẽ một đường thẳng với phần đầu phía bên phải của đường thẳng sẽ biểu diễn các vấn đề cần được giải quyết và phía bên trái của đường thẳng được phân nhánh giống như hình dạng của xương cá.
- Bước 3: Tiến hành thu thập đầy đủ các thông tin về các vấn đề này một cách cụ thể và rõ ràng, sẽ bao gồm các mối tương quan và các yếu tố liên quan.
- Bước 4: Hình thành một nhóm sẽ bao gồm các thành viên thuộc các bộ phận khác nhau trong doanh nghiệp. Việc của họ là có thể đóng góp việc điền thông tin vào các sơ đồ nhân quả. Những thành viên này cũng sẽ trực tiếp tham gia vào việc nghiên cứu các mối quan hệ liên quan đến vấn đề và cùng lựa chọn các nguyên nhân gốc rễ.
- Bước 5: Các nguyên nhân sau khi được liệt kê sẽ được nghiên cứu và ưu tiên để điền vào các nhánh của biểu đồ.
- Bước 6: Doanh nghiệp sẽ tiến hành thực hiện các biện pháp khắc phục dựa trên các nguyên nhân đã được xác định trên sơ đồ nhân quả.
Ví dụ về biểu đồ xương cá Ishikawa:
Hy vọng rằng thông qua bài viết này bạn đã có cái nhìn sâu hơn về biểu đồ nhân quả (biểu đồ xương cá) và nhận thấy được giá trị mà nó mang lại cho việc quản lý sự cố, tối ưu hóa quy trình và nhiều lĩnh vực khác.
Nếu bạn muốn nắm vững hơn về Biểu đồ nhân quả và học các áp dụng nó trong công việc hàng ngày, Học Viện Tư Vấn – Đào Tạo PMS sẽ là lựa chọn tốt để bạn có cơ hội học hỏi và phát triển kỹ năng. Học viện PMS cung cấp các khóa học chất lượng cùng sự hướng dẫn của các chuyên gia hàng đầu.
Tìm hiểu các biểu đồ có liên quan khác:
- Biểu đồ phân tán trong quản lý chất lượng
- Biểu đồ kiểm soát Control Chart
- Biểu đồ tần suất Histogram Chart
- Ý nghĩa biểu đồ Pareto và Quy tắc 80/20 trên biểu đồ Pareto
Bài viết liên quan: