Khái niệm chi phí sản xuất là gì? Vai trò – phân loại và ví dụ

Chi phí sản xuất là một khía cạnh quan trọng của hoạt động kinh doanh và sản xuất của một doanh nghiệp. Nó liên quan trực tiếp đến việc làm ra sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ mà doanh nghiệp hoạt động. Để hiểu rõ hơn về khái niệm này và cách phân loại chi phí sản xuất, chúng ta sẽ khám phá bài viết dưới đây.

1. Khái niệm chi phí sản xuất là gì?

Chi phí sản xuất là tổng số tiền mà một doanh nghiệp hoặc tổ chức phải chi trả để sản xuất một sản phẩm cụ thể. Chi phí này bao gồm tất cả các nguồn tài chính và nguồn lực cần thiết để tổ chức sản xuất, từ nguyên liệu và lao động đến máy móc, năng lượng, quản lý và các khoản phí khác.

Chi phí sản xuất là một phần quan trọng trong quản lý kinh doanh, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp và quyết định về giá thành sản xuất sản phẩm cuối cùng.

2. Vai trò của chi phí sản xuất

Đối với nhà nước:

• Đánh giá tình hình kinh tế quốc gia.
• Xây dựng chính sách kinh tế dựa trên thông tin về chi phí sản xuất.
• Quản lý tài nguyên và môi trường thông.
• Đưa ra được những chính sách, đường lối đúng đắn nhằm thúc đẩy nền kinh tế phát triển.

Đối với doanh nghiệp:

• Xác định giá thành sản phẩm và ảnh hưởng đến cạnh tranh trên thị trường.
• Tối ưu hóa lợi nhuận bằng cách kiểm soát và giảm thiểu chi phí.
• Quản lý nguồn lực và đáp ứng yêu cầu của thị trường.

3. Phân loại chi phí sản xuất

Chi phí sản xuất được phân loại dựa trên các tiêu chí như:

3.1 Theo quy trình sản xuất, chế tạo

• Chi phí nguyên liệu: Bao gồm chi phí của các nguyên liệu và thành phần cơ bản được sử dụng trong quá trình sản xuất.
• Chi phí lao động: Liên quan đến tiền lương và các khoản liên quan đến lao động trực tiếp tham gia vào quy trình sản xuất sản phẩm.
• Chi phí máy móc và thiết bị: Bao gồm chi phí sở hữu, vận hành và bảo dưỡng máy móc và thiết bị sản xuất.
• Chi phí quản lý và quản trị: Chi phí liên quan đến hoạt động quản lý, giám sát và hỗ trợ quy trình sản xuất.

Có thể bạn quan tâm: Tư vấn quản lý máy móc thiết bị sản xuất

3.2 Theo tính chất kinh tế

• Chi phí nguyên liệu trực tiếp: Liên quan trực tiếp đến sản xuất cụ thể từng sản phẩm, ví dụ như nguyên liệu chính, nguyên liệu phụ trợ và bao bì.
• Chi phí nhân công trực tiếp: Liên quan trực tiếp đến lao động tham gia vào sản xuất từng sản phẩm, ví dụ như tiền lương, phụ cấp và bảo hiểm.
• Chi phí sản xuất chung: Liên quan đến quá trình sản xuất tổng thể như khấu hao tài sản cố định, bảo dưỡng máy móc, nguyên liệu gián tiếp, lao động gián tiếp và dịch vụ mua ngoài, nhưng không xác định được cụ thể cho từng sản phẩm.

3.3 Theo công dụng và mục đích chi phí

• Chi phí nguyên vật liệu: Bao gồm chi phí nguyên liệu chính, phụ liệu, bao bì và các khoản phí liên quan đến nguyên vật liệu.
• Chi phí lao động: Bao gồm chi phí tiền lương, phụ cấp và bảo hiểm cho lao động tham gia quá trình sản xuất.
• Chi phí sản xuất chung: Gồm chi phí khấu hao tài sản cố định, bảo dưỡng, sửa chữa, nguyên liệu gián tiếp, lao động gián tiếp và các dịch vụ mua ngoài.
• Chi phí dịch vụ bên ngoài: Bao gồm các chi phí vận chuyển, bảo hiểm, hoa hồng đại lý, môi giới và các dịch vụ liên quan.
• Chi phí dụng cụ sản xuất: Bao gồm chi phí mua sắm, bảo dưỡng và sửa chữa các dụng cụ sản xuất.
• Chi phí khác: Bao gồm các chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất mà không thuộc vào các loại chi phí trước, như chi phí nghiên cứu và phát triển, chi phí quản lý sản xuất và các khoản chi phí khác.

3.4 Theo phương pháp tập hợp chi phí vào các đối tượng chịu chi phí

• Theo đối tượng tập hợp: Chi phí được nhóm lại theo các đối tượng chịu chi phí như sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, bộ phận, hoặc phân xưởng. Điều này giúp xác định chi phí cụ thể cho từng đối tượng.
• Theo yếu tố chi phí: Chi phí được phân loại theo các yếu tố cụ thể như chi phí nguyên vật liệu, chi phí lao động, chi phí sản xuất chung và các yếu tố khác. Đây giúp trong việc quản lý và theo dõi các yếu tố chi phí quan trọng của quá trình sản xuất.

3.5 Theo mối quan hệ với khối lượng công việc, sản phẩm trong kỳ

• Chi phí biến đổi theo khối lượng: Chi phí thay đổi tương ứng với sự biến động trong sản lượng công việc hoặc sản phẩm trong kỳ sản xuất.
• Chi phí cố định: Là chi phí không thay đổi dù sản lượng công việc hay sản phẩm có thay đổi trong kỳ sản xuất.

> Xem ngay: Cách giảm chi phí sản xuất

4. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm

Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là hai khía cạnh quan trọng của quá trình sản xuất trong doanh nghiệp.

Chi phí sản xuất phản ánh tổng chi phí liên quan đến việc tạo ra sản phẩm, bao gồm cả các chi phí ban đầu và phát sinh trong quá trình sản xuất.

Khi chi phí sản xuất tăng lên dẫn đến giá thành cũng tăng lên và ngược lại thì cả hai đều giảm. Công thức biểu hiện tỷ lệ thuận cho mối quan hệ giữa chúng là:

Giá thành sản phẩm = Chi phí nguyên vật liệu + Chi phí nhân công + Chi phí sản xuất + Chi phí quản lý + (các chi phí khác nếu có)

Hay còn được hiểu theo cách khác:

Giá thành sản phẩm = Chi phí cho sản xuất ban đầu + Chi phí cho sản xuất phát sinh + Chi phí cho sản xuất cuối cùng

Khi không có chi phí sản xuất ban đầu và cuối cùng, giá thành sản phẩm trở thành thước đo chính xác cho chi phí sản xuất liên quan đến sản phẩm cuối cùng.

5. Ví dụ về chi phí sản xuất trong doanh nghiệp

TH True Milk, tập đoàn sữa lớn tại Việt Nam, đối diện với các loại chi phí sản xuất sau:

• Chi phí nguyên liệu: Gồm sữa tươi, bột sữa, đường, hương liệu, bao bì và hộp đựng sữa. Chi phí này có thể biến đổi dựa trên giá và nguồn cung cấp.
• Chi phí lao động: Bao gồm lương và các khoản phúc lợi cho nhân viên tham gia sản xuất.
• Chi phí máy móc và thiết bị: Đây liên quan đến việc sử dụng và bảo dưỡng máy móc và thiết bị sản xuất và đóng gói sản phẩm sữa.
• Chi phí năng lượng: Bao gồm tiền điện, nhiên liệu và năng lượng cần thiết trong sản xuất và vận chuyển sản phẩm.
• Chi phí quản trị sản xuất: Liên quan đến quản lý sản xuất, kế hoạch sản xuất, kiểm soát chất lượng và quản lý tồn kho.
• Chi phí bảo trì và sửa chữa: Để đảm bảo hoạt động liên tục của dây chuyền sản xuất và thiết bị.
• Chi phí R&D (Nghiên cứu và phát triển): Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để cải thiện công nghệ sản xuất và phát triển sản phẩm mới.
• Chi phí quảng cáo và tiếp thị: Gồm chi phí quảng cáo, tiếp thị và các hoạt động khuyến mãi để thúc đẩy sản phẩm sữa.
• Chi phí vận chuyển và phân phối: Liên quan đến vận chuyển sản phẩm từ nhà máy đến các điểm bán hàng và kho lưu trữ.
• Chi phí tồn kho: Chi phí liên quan đến việc lưu trữ và quản lý tồn kho sữa và sản phẩm thực phẩm tương tự

Chi phí sản xuất đóng vai trò quan trọng trong quản lý tài chính doanh nghiệp và quyết định sản xuất hiệu quả. Cách phân loại chi phí giúp doanh nghiệp quản lý tài chính và tối ưu hóa quá trình sản xuất. Hiểu rõ về chi phí sản xuất là một phần quan trọng của việc đảm bảo sự phát triển và bền vững trong môi trường kinh doanh cạnh tranh.