Bậc lương là yếu tố quan trọng trong hệ thống lương, liên quan trực tiếp đến mức lương cơ bản và phản ánh sự công bằng, hiệu quả trong việc xây dựng chính sách lương thưởng. Cùng Học viện PMS tìm hiểu chi tiết bậc lương là gì và các yếu tố nào sẽ ảnh hưởng đến bậc lương qua bài viết dưới đây.
Bậc lương là gì?
Bậc lương là số lượng các cấp độ thăng tiến về mức lương trong hệ thống phân loại lương. Mỗi bậc lương sẽ tương ứng với một mức lương cơ bản khác nhau, không bao gồm các khoản phụ cấp, phúc lợi hay thu nhập khác. Bậc lương càng cao, hệ số lương càng lớn, kéo theo lương cơ bản càng cao.
Thông thường, người lao động sẽ có từ 5 đến 10 bậc lương. Bậc lương cao hơn sẽ đi kèm với trách nhiệm cao và yêu cầu công việc phức tạp hơn.
Bậc lương cơ bản ảnh hưởng bởi các yếu tố nào?
Người lao động luôn hướng đến việc tăng bậc lương để nhận được mức lương cao hơn, xứng đáng với công sức của họ. Các yếu tố sau đây sẽ ảnh hưởng đến bậc lương cơ bản và góp phần quyết định mức lương mà người lao động nhận được. Thế nên, người lao động và bộ phận nhân sự cần xem xét kỹ càng sự ảnh hưởng của các yếu tố để quyết định bậc lương chính xác:
- Trình độ học vấn và nhu cầu đào tạo: Trình độ học vấn càng cao, bậc lương cơ bản càng cao. Nhân viên có bằng đại học thường sẽ có bậc lương cao hơn so với nhân viên có bằng cao đẳng hoặc trung cấp.
Tuy nhiên hiện nay, nhiều doanh nghiệp chú trọng vào năng lực chuyên môn và kỹ năng làm việc của nhân sự để đánh giá. Nếu nhân sự đó chỉ có bằng cao đẳng nhưng năng lực làm việc tốt, nhu cầu đào tạo cơ bản vẫn có thể nhận được bậc lương ngang với nhân sự có bằng đại học nhưng năng lực còn yếu và cần đào tạo chuyên sâu nhiều.
- Kinh nghiệm làm việc: Kinh nghiệm làm việc cũng là yếu tố cốt lõi quyết định bậc lương của nhân sự. Người lao động có nhiều năm làm việc trong ngành, thông thạo công việc sẽ có bậc lương cao hơn so với nhân viên mới đi làm vài năm. Bởi lẽ, nhân sự nhiều kinh nghiệm sẽ mang đến cho doanh nghiệp sự an tâm về khâu quản lý, có định hướng, mục tiêu rõ ràng và tiết kiệm chi phí đào tạo ban đầu.
- Ngành nghề và khu vực làm việc: Bậc lương cơ bản cũng có thể bị ảnh hưởng bởi ngành nghề và khu vực làm việc. Ngành nghề đòi hỏi nhiều kỹ năng chuyên môn cao, phức tạp, số lượng người lao động thấp sẽ có bậc lương cao hơn để chiêu mộ nhân tài. Ngoài ra, các công việc ở thành phố thường có bậc lương cao hơn công việc tại nông thôn do sự ảnh hưởng của mức sống, nhu cầu nhân sự, cơ hội phát triển, năng suất lao động,…
- Chính sách trả lương của doanh nghiệp: Mỗi doanh nghiệp sẽ có một chính sách trả lương riêng biệt, được thiết lập dựa trên bậc lương cơ bản của từng vùng, ngành nghề. Doanh nghiệp lớn thường sẽ có bậc lương rõ ràng, minh bạch cho từng vị trí. Các doanh nghiệp nhỏ sẽ ưu tiên sự linh hoạt trong việc xác định bậc lương cho nhân viên.
Điều kiện xem xét nâng bậc lương
Người lao động làm việc tại doanh nghiệp
Điều kiện để xem xét nâng bậc lương phụ thuộc vào chính sách trả lương của từng công ty. Mỗi doanh nghiệp sẽ có các cấp bậc lương khác nhau với mục đích phù hợp cho việc quản trị nguồn nhân lực. Nếu muốn thúc đẩy động lực làm việc của nhân viên, doanh nghiệp có thể để số lượng bậc lương ít. Ngược lại, số lượng bậc lương sẽ nhiều hơn nếu doanh nghiệp theo trả lương quan điểm công bằng.
Một số tiêu chí thường được doanh nghiệp áp dụng để tăng bậc lương gồm:
- Mức độ hoàn thành công việc đúng số lượng và chất lượng đã đề ra theo mục tiêu chung hoặc hợp đồng lao động.
- Đã cống hiến lâu năm và tuân thủ các quy định về kỷ luật lao động theo pháp luật và nội quy của doanh nghiệp.
- Đạt được thành tích nổi bật trong công việc, đóng góp đáng kể vào sự phát triển của tổ chức.
Người lao động làm việc tại cơ quan Nhà nước
Tại các cơ quan nhà nước, quy định về chế độ nâng bậc lương đối với cán bộ, công nhân và viên chức Nhà nước được quy định cụ thể theo Thông tư số 03/2021/TT-BNV. Theo đó có hai hình thức nâng bậc lương như sau:
- Chế độ nâng bậc lương thường xuyên:
Được xét nâng một bậc lương khi có đủ điều kiện là đạt tiêu chuẩn nâng bậc lương; không vi phạm kỷ luật dẫn đến hình thức khiển trách, cảnh cáo, giáng chức, cách chức và có thời gian giữ bậc lương hiện tại như sau:
- Đối với ngạch, chức danh yêu cầu trình độ đào tạo từ trung cấp trở xuống và nhân viên thừa hành, phục vụ: 2 năm (đủ 24 tháng)
- Đối với ngạch, chức danh yêu cầu trình độ từ cao đẳng trở lên: 3 năm (đủ 36 tháng)
- Đối với chức danh chuyên gia cao cấp: 5 năm (đủ 60 tháng)
- Chế độ nâng bậc lương trước thời hạn:
Chế độ nâng bậc lương này được áp dụng cho các cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ và có đề nghị của người đứng đầu đơn vị.
Cách tính bậc lương chính xác trong doanh nghiệp
Cách tính bậc lương trong doanh nghiệp, cơ quan Nhà Nước, công nhân viên chức Nhà Nước, các lực lượng vũ trang ANQP,… được tính dựa trên ngạch lương sẵn có. Theo đó bao gồm các bước tính bậc lương phổ biến sau:
Bước 1: Xác định hệ thống bậc lương
Bao gồm các bậc lương khác nhau, tương ứng với khoảng lương cụ thể. Số lượng và khoảng cách giữa các phụ thuộc vào quy mô và tình hình thực tế tại doanh nghiệp.
Bước 2: Sắp xếp bậc lương cho nhân viên
dựa trên các tiêu chí như trình độ học vấn, năng lực làm việc, khả năng hoàn thành công việc, hiệu suất mang lại,… để xếp nhân viên vào các bậc lương tương ứng.
Bước 3: Tính mức lương cơ bản
Lương cơ bản = Lương cơ sở + (Hệ số lương x Mức tăng lương theo bậc)
Trong đó:
- Lương cơ sở: Là mức lương thấp nhất mà người lao động nhận được khi ở bậc lương đó. Lương cơ sở là căn cứ để xác định các khoản phụ cấp và các chế độ khác.
Từ ngày 01/07/2024, theo Nghị định 73/2024/NĐ-CP ban hành bởi Chính Phủ, mức lương cơ sở tăng lên là 2,34 triệu đồng/tháng thay cho mức 1,8 triệu đồng/tháng như trước. Mức lương này áp dụng cho các cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang.
- Hệ số lương: Thể hiện vị trí của nhân viên trong bậc lương. Hệ số 1.0 là mức lương tối thiểu, theo đó hệ số cao hơn sẽ nhận được mức lương cao hơn trong bậc đó.
- Mức tăng lương theo bậc: Là sự chênh lệch lương giữa các hệ số lương trong cùng một bậc.
Bước 4: Tính tổng thu nhập
Bên cạnh lương cơ bản, người lao động sẽ có thêm các khoản phụ cấp, tiền thưởng và một số lợi ích khác tùy theo chế độ đãi ngộ của công ty.
Tổng thu nhập = Lương cơ bản + Các khoản phụ cấp + Thưởng (nếu có) – Các khoản khấu trừ (thuế thu nhập cá nhân, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế,…)
Để xây dựng hệ thống bậc lương và thang bảng lương công bằng, phù hợp với tiềm lực của doanh nghiệp là điều không hề dễ dàng. Thấu hiểu nỗi lo về vấn đề trả lương không thỏa đáng, Học viện PMS tự hào cung cấp dịch vụ tư vấn xây dựng thang bảng lương, giúp doanh nghiệp giải quyết việc trả lương theo cảm tính, không tương quan với bên ngoài. Việc xây dựng thang bảng lương theo giá trị công việc sẽ giúp cho doanh nghiệp minh bạch trong chính sách trả lương và nhìn nhận đúng năng lực của nhân viên
Một số lưu ý về cách tính lương cơ bản trong doanh nghiệp
- Doanh nghiệp có thể điều chỉnh hệ thống bậc lương, khoảng cách giữa các bậc và cách tính lương theo từng giai đoạn để phù hợp với tình hình kinh tế, thị trường lao động và chiến lược phát triển của mình.
- Mỗi doanh nghiệp sẽ có điều kiện để xét nâng bậc lương khác nhau, phụ thuộc vào chính sách và chế độ đãi ngộ của công ty.
- Nhân viên có nghĩa vụ tìm hiểu rõ về hệ thống bậc lương và cách tính lương của doanh nghiệp mình đang làm việc. Để từ đó hiểu rõ về quyền lợi và định hướng phát triển của bản thân trong tương lai.
Bậc lương không chỉ là con số biểu thị, mà nó còn là sự ghi nhận thành quả cố gắng của người lao động trong suốt quá trình làm việc. Một bậc lương xứng đáng phản ánh sự công bằng, quan tâm nhân viên của doanh nghiệp và tạo động lực để họ tiếp tục phấn đấu, gắn bó lâu dài. Học viện PMS hy vọng với các thông tin hữu ích về bậc lương sẽ giúp Quý Doanh nghiệp, các cá nhân hiểu rõ hơn về bậc lương và tầm quan trọng của bậc lương trong hoạt động quản trị doanh nghiệp, quản trị nhân sự.
Bài viết liên quan: